انـــــدیشه دیگر

اینروزها، در همه رسانه های درونی و بیرونی، گفتگو بر سر اورانیوم، بمب
اتمی، و غنی سازی اورانیوم در ایران است. گزارش زیر فشرده یی است که می
توان پاسخهای کوتاه و عمیقی به این پرسش ها بدهد.
غنی سازی واژه‌ای
است كه به فلز غلیظ شده اورانیوم 235 اطلاق می‌شود و به كمك آن می‌توان یك
نیروگاه هسته‌ای ساخت. عنصر اورانیوم شباهت زیادی به آهن دارد و این سنگ
معدنی به كمك حفاری از زمین استخراج شده و پس از انجام فرآیندهایی،
اورانیوم خالص حاصل شده و پس از اتمام فرآیندها، اكسید اورانیوم از سنگ
معدنی آن به دست می‌آید.
اكسید اورانیوم شامل دو نوع (ایزوتوپ)
اورانیوم به نام‌های «یو -235» و «یو 238-» می باشد، كه نوع اول ماده‌ای
است كه به عنوان سوخت، در نیروگاه هسته‌ای به كار برده می شود اما حدود 99
درصد اكسید اورانیومی كه از معادن به دست می‌آید از نوع دوم تشكیل شده و
بایستی به طریق «-یو 235 » از «-یو 238» جدا شده و غلظت آن افزایش یابد كه
این فرایند غلظت «-235 بو» باصطلاح «غنی سازی» می شود، و دستگاهی بنام
«سانتریفوژ» (گریز از مركز) بخش مركزی فرایند غنی سازی را تشكیل می‌دهد
در این فرآیند غنی سازی از آنجا که وزن «-یو 235» کمتر از «-یو 238» است؛
به کمک این اختلاف وزن، می توان یکی را از آن دیگری جدا ساخت، كه نتیجه
مرحله اول واكنش دادن اورانیوم با اكسید هیدروفلوریك، یك اسید فوق العاده
قوی است كه پس از چندین مرحله واكنش،‌ گاز هگزافلورید اورانیوم به دست
می‌آید. در مرحله‌ای كه اورانیوم به صورت گاز در آمده، ‌كار كردن با آن
راحت‌تر است، به طوری كه گاز در داخل دستگاه‌های سانتریفوژ قرار داده شده و
به دور مركز خود و با سرعت بسیار زیاد به چرخش در می‌آید.

با توجه به
این كه نیروی گریز از مركز حاصل از چرخش دستگاه، هزاران بار قدرتمندتر از
نیروی جاذبه زمین است، و همچنین بدلیل این که اتم های «-یو 238» کمی سنگین
تر از اتم های «-یو 235» می باشند؛ به سمت دیواره‌های دستگاه سانتریفوژ
حركت می‌كنند و اتم‌های سبك‌تر در مركز باقی می‌مانند. انجام این فرایند،
غلظت اورانیوم را اندكی افزایش می‌دهد، به گونه‌ای كه زمانی كه گاز از مركز
دستگاه خارج می‌شود، غلظت «-یو 235» اندكی افزایش می‌یابد و گاز خارج شده
در یك دستگاه سانتریفوژ دیگر قرار داده می‌شود تا دوباره كمی بیشتر غلیظ
شود و اگر این كار هزاران بار انجام شود، گازی به دست می‌آید كه به شدت از
عنصر اولیه «-یو 235» پرقدرت تر است.
در یك تاسیسات غنی سازی، هزاران
دستگاه سانتریفوژ قرار دارند كه به صورت آبشارهایی بلند به یكدیگر متصل‌اند
و در پایان زنجیره بلند سانتریفوژها، گاز هگزافلوریدی به دست می‌آید كه
دارای غلظت بالایی از اتم‌های «-یو 235» است.
قسمت مهم و عمده غنی سازی
اورانیوم، همان دستگاه تولید نیروی گریز از مرکز است. ساخت دستگاه‌های
سانتریفوژ احتیاج به فن‌آوری پیشرفته بوده و این دستگاه‌ها باید با سرعت
بسیار بالایی (حدود 100 هزار دور در دقیقه) به دور محور خود بچرخند كه برای
چرخش با این سرعت باید سانتریفوژ بسیار سبك بوده و مجهز به موتورهایی قوی
بوده و به خوبی تراز شده باشد، همچنین باید دارای یاتاقان‌هایی با قابلیت
كاركرد در سرعت‌های بالا باشد كه معمولا از نیروی مغناطیسی برای كاهش
اصطكاك در آنها استفاده می‌شود.
گردهم آوردن این پارامترها برای اغلب
كشورها غیر ممكن است ولی به دلیل گسترش تجهیزات و وسایل كنترلی رایانه‌ای
دقیق و ارزان قیمت امروزه این كار آسانتر شده و در نتیجه كشورهای بیشتری در
تلاشند تا به فن‌آوری هسته‌ای دست یابند. پس از غنی‌سازی، گاز هگزافلورید
باید دوباره به فلز اورانیوم تبدیل شود كه این كار با افزودن كلسیم انجام
می‌پذیرد به طوری كه كلسیم با فلورید واكنش داد و با تولید نمك، فلز
اورانیوم خالص از آن جدا می شود كه به وسیله این فلز غلیظ شده «یو 235» می
توان یک نیروگاه هسته یی ساخت.
پس از این غنی سازی، هر گاه بتوان
اتمهای جدا شده اورانیوم غنی شده را از هم دور نگهداشت، اما در فرصتی دیگر
با وارد شدن یک ضربه (همانند پرتاب از ارتفاع زیاد) و یا ضربه و شوکی که
مصنوعی ایجاد شود، اتمهای جدا شده این فلز، می خواهند با سرعت فوق العاده
به مرکز فلز نزدیک شوند که همان ایجاد حرارت، گاز، و نیرویی است که بدان
بمب اتمی می گویند.
انفجار
نخستین بمب اتمی در 6 آگست 1945 توسط
ایالات متحده آمریکا بر روی شهر «هیروشیما» در ژاپن انداخته شد. این بمب که
حدود 10 فوت درازا داشت از ارتفاع بسیار زیاد پرتاب شده بود. پس از اصابت
بر زمین، مقدار انرزی و حرارتی معادل 13000 تن ماده «تی ان تی» را بر روی
زمین پخش کرد. همه چیز از انسان و خانه و گیاه و جاندار تا شعاع 12
کیلومتر در همان ضربه نخست ویران، سوخته و پودر شد، و شعاع مواد رادیواکتیو
به ده ها کیلومتر دیگر نیز کشیده شد،
آمریکا، دومین بمب اتمی خود را
روز 9 آگست دوباره بر ژاپن و اینبار بر ناکازاکی فرو انداخت. تلفات این
بار، زیانبار تر از دفعه پیش بود. روی هم رفته، در پی فرو افتادن این دو
بمب ویرانگر؛ 420،000 نفر جان باختند که 270،000 نفر در هیروشما، و 152،000
در شهر ناکازاکی را در بر گرفته است.
آمریکا در پی آن بود کهدر فاصله
60 روز آینده، 7 بمب دیگر بر روی ژاپن و احتمالا چند بمب بر آلمان
بیاندازد، که با تسلیم زودرس ژاپن، معادله های جنگی بهم ریخت.
حرارت
ایجاد شده در پی انفجار بمب اتمی 3900 درجه ساتی گراد ( بین 5000 تا 7000
درجه فارنهایت) می رسد، و سرعت باد و طوفان حرارت و بوجود آمده به 625 مایل
(1024 کیلومتر) در ساعت می رسد... که هیچ تنابنده یی را زنده نخواهد
گذاشت.